[ad_1]
پایگاه خبری اقتصادی تراز: اسحاق جهانگیری هفته گذشته (۱۱مرداد۹۶) مصوبه «سند ملی راهبرد انرژی کشور» را به ارگانهای دولتی (وزارتخانههای نفت، نیرو، امور اقتصادی و دارایی، صنعت معدن و تجارت، جهاد کشاورزی، سازمان برنامهوبودجه کشور، سازمان انرژی اتمی و سازمان حفاظت محیطزیست) ابلاغ کرد.
بعد از تصویب کلیات لایحه قانون برنامه پنجم توسعه در مجلس شورای اسلامی در آبانماه ۸۹ (سال دوم دولت دهم)، قوه مجریه موظف شده بود تا مرداد سال۹۰ نسبت به تدوین و تصویب سند ملی راهبرد انرژی اقدام نماید. بعد از ۶سال، این سند ملی در فروردین ۹۵ (سال سوم دولت یازدهم) بهعنوان سند بالادستی بخش انرژی نهایی و برای یک دوره زمانی ۲۵ ساله تصویب شد.
اما نکته عجیب اینکه در این سند که چشماندازی از چالشها، تنگناها، اهداف کلان و راهبردها در حوزه انرژی برای ۲۵ سال آینده کشور تهیهشده است، هیچ سخنی از لزوم بهینهسازی تولید و مصرف سوختهای فسیلی و بنزین در کشور مطرح نشده است.
راهبردهای بخش نفت و گاز در سند ملی راهبرد انرژی کشور (اینجا+)
افزایش مصرف سوخت همواره از موضوعاتی بوده که با حساسیت خاصی پیگیری شده است. میزان مصرف بنزین در دوره چهارساله دولت یازدهم حدود ۱۵ درصد و واردات آن حدود ۶۶ درصد افزایشیافته است. همچنین در روزهای اخیر مصرف بنزین در کشور به شدت افزایش یافته است. روند افزایشی مصرف بنزین از ابتدای سالجاری کلید خورده و نمی توان آن را صرفاً به هفته های اخیر خلاصه کرد و به واقع بهصورت میانگین مصرف بنزین در طول قریب به ۵ ماه اخیر، بیش از ۸ درصد رشد داشته است.
بر اساس این گزارش، مصرف روزانه بنزین در کشور از ۶۸ میلیون لیتر در سال اول ریاست جمهوری روحانی به روزانه ۸۰ میلیون لیتر در سال ۹۶ رسیده است که این میزان جهشی حدود ۱۵ درصد نسبت به سال ۹۲ و حدود ۸.۵ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته است.
نمودار یک: مصرف روزانه بنزین کشور در طول سالهای ۹۶-۱۳۷۵*
همچنین در چهارماهه سال جاری میزان واردات روزانه بنزین به ۱۲ میلیون لیتر رسیده است که در مقایسه با سال ۹۲ حدود ۶۶ درصد افزایش را نشان میدهد.
نمودار دو: میزان واردات بنزین در دوره ۹۶- ۱۳۸۰*
تکلیف دولت روحانی با بنزین مشخص نیست
اگر کمی به گذشته برگردیم متوجه خواهیم شد که تکلیف دولت روحانی با بنزین چندان مشخص نیست.
زمانی که مصرف بنزین از روزانه ۳۵ میلیون لیتر در اوایل دولت خاتمی به بیش از دو برابر خود (۷۴ میلیون لیتر) در سال دوم دولت نهم رسید، کارشناسان وقت با هشدار به دولت احمدینژاد نسبت به افزایش بیمحابای مصرف سوخت، پیشبینی کردند اگر همین روند ادامه داشته باشد، در سال ۱۳۹۳ میزان مصرف روزانه بنزین در ایران به بیش از ۱۶۰ میلیون لیتر خواهد رسید.
در این زمان دولت احمدینژاد دو تصمیم مهم را گرفت که شامل «سهمیهبندی بنزین» از طریق تهیه کارت سوخت و جایگزینی بخشی از بنزین وارداتی با «گاز CNG» بود.
در مرحله بعدی همانطور که در نمودارها مشاهده میشود مصرف و بهتبع آن واردات بنزین بهطور قابلملاحظهای کاهش یافت و تا جایی که در سال ۱۳۹۰ میزان مصرف بنزین با کاهش ۱۸ درصدی نسبت به سال ۸۵، به حدود روزانه ۶۰ میلیون لیتر رسید (نمودار ۱).
اهمیت این موضوع زمانی مشخص میشود که در سال ۱۳۸۹ آمریکا تحریم خرید و فروش بنزین را به لیست تحریم های ایران اضافه کرد. در حال که در سال ۱۳۹۱ در اوج تحریمهای ظالمانه، ایران روزانه فقط ۱ میلیون لیتر بنزین توانسته است از بازارهای بینالمللی بخرد (نمودار۲).
پازل نامرتبط تولید و واردات بنزین
تجربه سال های قبل نشان میدهد مدیریت مصرف سوخت تأثیر قابلتوجهی در کاهش مصرف و بهینهسازی آن داشته است. تصور کنید اگر دوباره شرایطی همانند سال ۹۱ پیش بیاید و تحریمهای بینالمللی در وضعیت فعلی اتفاق بیافتد، بخش حمل نقل کشور دچار چه آسیبهای جبرانناپذیری خواهد شد.
همه این موضوعات درحالی مطرح می شود که دولت یازدهم علی رغم مصوبه تاکیدی سال گذشته مجلس برای احیا کارت سوخت، عملا کارت سوخت و سهمیهبندی بنزین را بیمعنا و غیر اجرایی کرده است. افزایش قاچاق سوخت مخصوصا در استان های مرزی از تبعات بی توجهی وزارت نفت به کارت هوشمند سوخت می باشد.
البته پیش تر جنجال سیاسی و غیر علمی برپا شده توسط برخی مسئولین دولتی در زمینه آلایندگی غیراستاندارد بنزین تولید پتروشیمی ها، باعث توقف بخش بزرگی از زنجیره تولید سوخت در داخل و واردات روزانه بیش از ۱۲ میلیون لیتر از خارج شد. هیاهوی سیاسی هدفمند با اعلام نظر کمسیون بهداشت مجلس و سازمان استاندارد و تکذیب غیراستاندارد بودن بنزین پتروشیمی ها پایان یافت. ولی واردات ماهانه ۳۶۰ میلیون لیتر بنزین همچنان پابرجاست. البته در آن گزارش کیفیت ادعایی بنزین های وارداتی دولت یازدهم هم رد شد.
بیتوجهی دولت به ظرفیت سوخت CNG
اما بی برنامگی فقط به مصرف و عرضه بنزین محدود نمی شود. آمارها حاکی از آن است دولت روحانی چشم انداز چندان روشنی برای جایگزینی سوخت های دیگر از جمله گاز CNG ندارد.
براین اساس درحالی که گاز CNG می تواند جایگزین مناسبی برای تامین بخش قابل توجهی از بنزین مصرفی خودروهای کشور باشد، میزان عرضه CNG در طول چهار ساله دولت روحانی فقط روزانه ۲.۴ میلیون مترمکعب نسبت به سال ۹۲ رشد پیدا کرده است؛ این در حالی است که میزان عرضه روزانه CNG در چهارساله دولت نهم بیش از ۸ و در چهارساله دولت دهم بیش از ۱۰ میلیون مترمکعب توسعه پیدا کرده است.
نمودار سه: میزان مصرف گاز CNG در کشور در طول سالهای ۹۶-۱۳۸۵*
در حال حاضر حدود ۲۴۰۰ جایگاه CNG در کشور وجود دارد که بهطور متوسط روزانه ۲۰ تا ۲۱ میلیون مترمکعب CNG عرضه و توزیع میکنند. این در حالی است که به گفته «علی محمودیان» رئیس اتحادیه کشوری سوختهای جایگزین، ظرفیت عرضه روزانه جایگاهها بین ۴۰ تا ۵۰ میلیون مترمکعب گاز CNG است، اما تعداد کم جایگاهها و صف طولانی خودروها در جایگاههای عرضه CNG و هزینه بالای نصب سیستم دوگانه در خودروها مانع بزرگی در استفاده از این سوخت پاک بوده است.
علاوه براین، اگر بهطور متوسط به ازای هر ۱۰۰۰ خودرو یک جایگاه CNG در نظر بگیریم، با در نظر گرفتن وجود ۱۹ میلیون خودرو در کشور، جایگاههای فعلی تنها جوابگوی ۱۲.۵ درصد از نیاز کشور است.
همچنین توزیع ایستگاهها در استانها نیز از رویکرد درستی برخوردار نیست. برای مثال از ۲۴۰۰ جایگاه CNG در کشور، استان پهناور سیستان و بلوچستان فاقد حتی یک مورد جایگاه CNG است.
*داده های بالا از آمارهای اداواری منتشر شده توسط وزارت نفت استخراج شده است.
[ad_2]
Source link